Zdjęcie pantomograficzne zębów – jak działa i kiedy może być przydatne

Zdjęcie pantomograficzne (panoramiczne) zębów pokazuje jednocześnie wszystkie zęby, kości szczęk, stawy skroniowo‑żuchwowe i zatoki szczękowe. Działa w oparciu o promieniowanie rentgenowskie o niskiej dawce i przydaje się do szybkiej, całościowej oceny jamy ustnej. Najczęściej wykorzystuje się je do planowania leczenia ortodontycznego, implantologicznego i chirurgicznego oraz do wykrywania zmian niewidocznych w zwykłym badaniu stomatologicznym.

Przeczytaj również: Dlaczego regularna dezynfekcja powierzchni w gabinecie kosmetycznym jest tak ważna?

Na czym polega zdjęcie pantomograficzne i jak działa?

Zdjęcie pantomograficzne to panoramiczne RTG, w którym głowica aparatu porusza się dookoła głowy pacjenta i rejestruje warstwowy obraz łuków zębowych. Urządzenie wysyła wąską wiązkę promieniowania X, a czujnik cyfrowy po przeciwnej stronie zapisuje dane, które komputer składa w jeden, szeroki obraz.

Przeczytaj również: Jakie efekty można osiągnąć dzięki serii zabiegów z Mandelac Mediderma?

Nowoczesny aparat pantomograficzny automatycznie dobiera parametry ekspozycji, aby uzyskać wyraźny widok z minimalną dawką. Dzięki temu stomatolog widzi jednocześnie zęby, korzenie, kość wyrostków zębodołowych, przebieg nerwu zębodołowego dolnego, stawy i zarysy zatok. To szybka metoda przeglądowa: badanie trwa zwykle 10–20 sekund.

Przeczytaj również: EKG i echo serca - jak monitorować kondycję serca pupila?

Kiedy pantomogram jest przydatny w stomatologii?

Pantomogram zaleca się, gdy potrzebna jest pełna ocena uzębienia i kości, a pojedyncze RTG zębów nie wystarcza. Najczęstsze wskazania obejmują:

• Ortodoncję – ocena liczby zębów, zębów zatrzymanych, przestrzeni w łukach, stanu kości przed leczeniem aparatem.
• Implantologię i protetykę – wstępna ocena wysokości i jakości kości, planowanie uzupełnień i implantów.
• Chirurgię stomatologiczną – położenie ósemek względem nerwu, torbiele, zmiany okołowierzchołkowe.
• Endodoncję i periodontologię – ogólna ocena ognisk zapalnych, resorpcji, ubytku kości przyzębia.
• Diagnostykę zmian – wykrywanie torbieli, guzów, nieprawidłowości rozwojowych, przewlekłych zapaleń zatok szczękowych.

W praktyce pantomogram jest pierwszym krokiem w planowaniu leczenia, a w razie potrzeby uzupełnia się go zdjęciami punktowymi, cefalometrią lub tomografią CBCT.

Jak wygląda badanie krok po kroku?

Przed ekspozycją pacjent zdejmuje biżuterię i metalowe elementy w okolicy głowy i szyi. Następnie staje w aparacie, opiera brodę na podpórce i zagryza jednorazowy uchwyt, który ustawia prawidłowo łuki zębowe. Technik zakłada osłonę ochronną i prosi o unieruchomienie oraz spokojne oddychanie nosem.

W trakcie obrotu ramienia aparatu nie wolno się poruszać ani przełykać. Po kilkunastu sekundach obraz jest gotowy i trafia do systemu cyfrowego, gdzie można go powiększać, mierzyć odległości i oceniać szczegóły istotne dla planowania leczenia.

Bezpieczeństwo i dawka promieniowania

Nowoczesne pantomografy stosują niską dawkę promieniowania, często porównywalną z kilkoma dniami naturalnego promieniowania tła. Badanie jest bezbolesne i trwa krótko. O stosowności ekspozycji decyduje lekarz, biorąc pod uwagę korzyści diagnostyczne i ewentualne przeciwwskazania (np. ciążę, w której o badaniu rozstrzyga się indywidualnie, zwykle odraczając je lub korzystając z dodatkowych osłon).

Warto gromadzić dokumentację cyfrową i przynosić poprzednie zdjęcia do kolejnych wizyt. Pozwala to ocenić zmiany w czasie i ogranicza liczbę powtórnych ekspozycji.

Co dokładnie widać na zdjęciu panoramicznym?

Zdjęcie panoramiczne zapewnia widok całkowity: korony i korzenie zębów, wypełnienia, kanały po leczeniu endodontycznym, poziom kości wyrostków, zęby nadliczbowe lub zatrzymane, a także zarysy zatok szczękowych i stawów skroniowo‑żuchwowych. Widać relacje problematycznych ósemek do nerwu, ogniska zapalne, rozległe ubytki kości czy zmiany okołokorzeniowe.

Trzeba pamiętać, że pantomogram jest obrazem dwuwymiarowym i przeglądowym. Gdy potrzebna jest precyzyjna ocena grubości kości, jej przebiegu lub odległości od struktur anatomicznych, lekarz kieruje na CBCT.

Kiedy lepiej wykonać inne RTG niż pantomogram?

Jeśli problem dotyczy jednego zęba (np. pęknięcie, próchnica wtórna, szczegółowa kontrola kanałów), dokładniejsze będzie zdjęcie punktowe zęba. W przypadku planowania zabiegów wymagających pomiarów trójwymiarowych (implanty, skomplikowane ekstrakcje, patologie zatok) standardem jest tomografia stożkowa CBCT. Pantomogram świetnie sprawdza się jako wstępny „mapa drogowa”, ale nie zastąpi badań specjalistycznych, gdy liczy się milimetrowa dokładność.

Praktyczne wskazówki dla pacjenta

• Przyjdź bez kolczyków i spinek w okolicy głowy; metal może zakłócić obraz.
• Poinformuj lekarza o ciąży, chorobach przewlekłych i wcześniejszych badaniach RTG.
• Na czas ekspozycji stój nieruchomo; nawet drobny ruch pogarsza jakość zdjęcia.
• Zabierz wcześniejsze zdjęcia – ułatwi to porównanie i ograniczy liczbę badań.

Gdzie wykonać zdjęcie pantomograficzne?

Jeśli potrzebujesz badania od ręki i opisu pod plan leczenia, skorzystaj z lokalnej pracowni radiologii stomatologicznej. Umów zdjęcie pantomograficzne w Krakowie – nowoczesny sprzęt, cyfrowa jakość obrazu i szybka dostępność ułatwią dalsze leczenie.

Najczęstsze pytania pacjentów – szybkie odpowiedzi

Jak długo trwa badanie? Zwykle poniżej 5 minut, sama ekspozycja kilkanaście sekund. Czy to boli? Nie – stoisz nieruchomo, bez dyskomfortu. Jak często można je robić? Tylko wtedy, gdy istnieje wskazanie – o częstotliwości decyduje lekarz. Czy dzieci mogą mieć pantomogram? Tak, gdy jest to uzasadnione medycznie; aparaty mają programy pediatryczne z obniżoną dawką.